اسکنر یا پویشگر وسیله‌ای است برای تصویربرداری از سندی کاغذی.

اسکنرها دستگاه‌هایی برای ورود عکس یا متن به رایانه می‌باشند و کمپانیهای تولید کننده اسکنر همان کمپانیهای تولید کننده چاپگرها هستند. اسکنرها شمایلی مانند دستگاه فتوکپی دارند. در محفظه‌ای که در آن کاغذ قرار می‌گیرد تصویر یا متن مورد نظر در کامپیوتر وارد می‌شود. اگر ما بخواهیم متنی را وارد کامپیوتر کنیم باید تصویر را با برنامه‌ها و نرم افزارهای مخصوص تبدیل به متن کنیم. در پشت اسکنر دو خروجی وجود دارد که به یکی از آنها از طرف رایانه فیشی متصل می‌شود و به دیگری فیشی از طرف چاپگر متصل می‌شود. رنگ فیش خروجی اسکنر هم آبی است.

پویشگر تصویر

اسکنرها یکی از انواع دستگاه‌های ورودی هستند که به دلیل کاربردهای وسیع و متفاوتی که دارند، از تنوع و گستردگی بسیاری برخوردارند، برای مثال، اسکنر اثر انگشت و اسکنر چهره و یا حتی انواعی از اسکنرها که برای بررسی مغز و قسمتهای مختلف بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند و نقش به سزایی در شاخه? پزشکی دارند. اسکنرهای تصویر نیز، یکی از انواع اسکنرها هستند که برای انتقال تصاویر، متون و یا دست نوشته‌ها به کامپیوتر به منظور ذخیره و یا ویرایش آنها، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اسکنرها نیز به نوبه? خود دارای انواع متفاوتی هستند که از میان آنها، اسکنرهای صفحه تخت(مسطح)، به دلیل قیمت مناسب، کیفیت مطلوب و استفاده? راحت، رایجترین نوع اسکنرها محسوب می‌شوند. ولی انواع دیگری از اسکنرها نیز وجود دارند که کمتر شناخته شده اند و کاربردهای تخصصی و یا حرفه‌ای دارند. در این مقاله به طور عمده به معرفی این اسکنرها و انواع آنها می پردازیم. در انتخاب یک اسکنر، مهمترین عامل، نیاز خریدار و سطح استفاده از آن است. در ادامه? این مقاله، به معرفی برخی ویژگی ها و اصطلاحاتی می پردازیم که هنگام انتخاب اسکنر، باید به آنها توجه کرد.

اسکنرها را می‌توان جانشینی برای دستگاه‌های اولیه? عکس برداری از مسافت دور دانست، که یک سیگنال آنالوگ خطی را از میان خطوط استاندارد تلفن به گیرنده ارسال می‌کردند و به طور همزمان، شکل متناسب با آن، روی کاغذ مخصوص چاپ می‌شد. این سیستم بین سالهای 1920- 1990 مورد استفاده بود. تصاویر رنگی نیز به شکل 3 تصویر مجزای قرمز- سبز- آبی فرستاده می‌شد، که البته به دلیل هزینه? بالای ارسال، انتقال تصاویر رنگی به این روش، تنها به مناسبتهای خاص صورت می‌گرفت. این دستگاه‌ها به تدریج توسعه یافتند و در نهایت به شکلی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند در آمدند. از آنجا که اسکنرها کاربرد گسترده‌ای در صنعت و امور گرافیکی دارند، بر آن شدیم تا در این مقاله، به بررسی اسکنرها و انواع آنها بپردازیم.

 اسکنر چیست؟

اسکنر یا پویشگر، وسیله‌ای است که به صورت نوری، تصاویر، متون و یا دست نوشته‌ها را اسکن می‌کند و به تصویر دیجیتال تبدیل می‌کند. نخستین اسکنر تصویر، یک اسکنر استوانه‌ای بود که در سال 1957 در اداره? ملی استاندارد در آمریکا به وسیله? تیمی به سرپرستی راسل کیریش ساخته شد. اولین تصویری که با این ماشین اسکن شد، عکس والدن، فرزند 3ماهه? کیریش بود که وضوحی برابر 176 پیکسل داشت.

 تصویر دیجیتال چیست؟

برای تهیه? یک تصویر دیجیتال، اسکنر، متن یا تصویر مورد اسکن را به عنوان مجموعه‌ای از نقاط تیره و روشن در نظر می‌گیرد. سپس نقاط تیره را به 1 و نقاط روشن را به 0 تبدیل می‌کند. به این ترتیب، تصویر به مجموعه‌ای از 0ها و 1ها تبدیل می‌شود که به آن تصویر دیجیتال می‌گویند و قابل انتقال به کامپیوتر و ذخیره سازی در آن است.

 انواع اسکنر

اسکنر صفحه تخت یا مسطح اسکنر استوانه ای اسکنر دستی اسکنر شیت فد

 اسکنر صفحه تخت یا مسطح

متداولترین نوع اسکنرها هستند که در آنها تصویر مورد اسکن روی صفحه? تخت پویشگر قرار می‌گیرد و هد اسکن کننده? متحرک با عبور از مقابل آن، از تصویر نمونه برداری می‌کند. این اسکنرها دارای 2 نوع تکنولوژی ساخت هستند:

 دستگاه بار جفت شده

هنگامی که یک عکس روی صفحه شیشه‌ای اسکنر قرار می‌گیرد، ابتدا به وسیله? یک لامپ زنون یا یک لامپ فلوئورسنت کاتد سرد روشن می‌شود. (در اسکنرهای قدیمی تر از لامپ های فلوئورسنت معمولی استفاده می‌شد که از شفافیت تصویر کم می‌کرد.) پس از این مرحله، تصویر سند به وسیله یک آینه? زاویه دار به یک آینه دیگه منعکس می‌شود. بعضی از اسکنرها دو آینه و برخی دیگر سه آینه دارند. هریک از این آینه ها، تقعر کمی دارند که باعث می‌شود تصویر منعکس شده در یک سطح کوچک تر متمرکز و در نتیجه وضوح تصویر بیشتر شود. آخرین آینه، تصویر را به یک لنز منعکس می‌کند. لنز نور را از طریق یک سری فیلتر که کارشان جدا کردن سه رنگ قرمز، آبی و سبز به کار رفته در تصویر است روی دستگاه بار جفت کننده متمرکز می‌کند. این دستگاه یک آرایه از دیودهای نوری است که فوتون های نور را به الکترون ها یا بار الکتریکی تبدیل می‌کند. این دیودها، حساس به نور هستند. هرچه نوری که به یک دیود می‌تابد، روشن تر باشد، بار الکتریکی که در آن مکان جمع می‌شود نیز بیشتر خواهد بود. به این ترتیب، رنگهای مختلف تصویر، بسته به شدت روشنایی که دارند، از طریق دیودهای موجود در دستگاه بار جفت کننده، به ولتاژ الکتریکی تبدیل می‌شوند. کل مکانیسم بیان شده شامل آینه ها، لنز، و دستگاه بار جفت کننده، هد اسکن کننده را می سازند. این هد که به آرامی روی سند حرکت می‌کند، به وسیله? یک تسمه به یک موتور پله‌ای متصل است که هد را به جلو می‌برد. هد اسکن کننده از یک طرف نیز به یک ملیه متصل است که از ایجاد انحراف یا لغزش در مسیر هد، هنگام خواندن سند، جلوگیری می‌کند. تنظیمات دقیق احزای مختلف هد، به مدل اسکنر بستگی دارد. اسکنرها از نظر شفافیت و وضوح تصویر با هم تفاوت دارند که این مسئله به تعداد سنسورها در هر سطر آرایه? دستگاه بار جفت کننده، دقت موتور پله ای، کیفیت لنز و نیز میزان روشنایی منبع نور بستگی دارد. بدیهی است که یک لامپ زنون با روشنایی زیاد به همراه یک لنز با کیفیت بالا، نسبت به یک لامپ فلوئورسنت با یک لنز معمولی، تصویری با کیفیت بسیار بالاتر ایجاد خواهند کرد.

حسگر تماسی تصویر

در این حسگرها، دستگاه بار جفت کننده، آینه ها، فیلترها و لامپ، با ردیفی از دیودهای ساطع کننده? نور، تعویض شده اند. مکانیزم حسگر، مرکب از 300 تا 600 حسگر حساس به نور است که در طول ناحیه اسکن قرار گرفته اند. این حسگرها به سطح مسطح شیشه‌ای که سند بر روی آن قرار می‌گیرد بسیار نزدیک هستند. هنگام اسکن تصاویر، نور دیودهای ساطع کننده، با یکدیگر ترکیب می‌شود تا یک نور سفید یکنواخت تولید گردد. سپس نور منعکس شده توسط حسگرها ثبت می‌گردد.تکنولوژی حسگر تماسی، نسبت به دستگاه بار جفت کننده، ارزانتر است. علاوه بر این، از آنجا که به سیستم آینه‌ها و لنزها نیاز ندارد، کوچک تر و سبک تر است و مصرف انرژی الکتریکی آن کمتر است. از سوی دیگر، اسکنرهای مجهز به دستگاه بار جفت کننده، تصویری با وضوح و کیفیت بالاتر ارائه می‌دهند.

اسکنرهای استوانه‌ای

این اسکنرها بیشتر در شرکتهای بزرگ چاپ و نشر مورد استفاده قرار می‌گیرند و دارای کیفیت باور نکردنی هستند. آنها از تکنولوژی لامپ تقویت کننده نور استفاده می‌کنند در این تکنولوژی، اسناد و تصاویری که باید اسکن شوند، بر روی یک استوانه شیشه‌ای پیچیده می‌شوند. در مرکز این سیلندر، یک شعاع شکن وجود دارد که نور منعکس شده را به سه قسمت مساوی تقسیم می‌کند. هر شعاع نور از یک فیلتر رنگی (سبز، آبی و قرمز) عبور کرده و در لامپ تقویت کننده نور به یک سیگنال الکتریکی تبدیل می‌شود.

اسکنر دستی

تکنولوژی اولیه? ساخت این اسکنرها، مشابه اسکنرهای صفحه تخت است، با این تفاوت که به حای استفاده از موتور برای حرکت، از نیروی انسانی استفاده می‌کنند. با وجود اینکه سرعت اسکن آنها بالاست، ولی تصویری با کیفیت کمتر ایجاد می‌کنند. از این اسکنرها معمولا در طراحی صنعتی، ازرسی و آنالیز کردن و وسایل پزشکی استفاده می‌شود.

اسکنر شیت فد

این اسکنرها نیز شبیه اسکنرهای صفحه تخت هستند، با این تفاوت که به جای هد اسکن کننده، سند حرکت می‌کند و معمولا برای اسکن کردن متون و اسناد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انتقال تصویر دیجیتال به کامپیوتر برای آنکه تصویر اسکن شده مفید واقع شود، باید از اسکنر به نرم-افزارهایی که روی کامپیوتر اجرا می‌شوند، انتقال یابد. به منظور اتصال فیزیکی اسکنر به کامپیوتر، از چهار روش ذیل استفاده می‌شود: ===اتصال موازی=== بیشترین سرعت انتقال اطلاعات در این روش، 70 کیلوبایت بر ثانیه است، به همین دلیل کندترین روش انتقال اطلاعات محسوب می‌شود. مهمترین مزیت استفاده از پورت های موازی، صرفه? اقتصادی آنهاست، چون نیازی به اضافه کردن کارت های واسط، برای اتصال به کامپیوتر ندارند. ===واسط کوچک سیستم های کامپیوتری=== در این روش برای اتصال اسکنر به کامپیوتر، به یک کارت واسط نیاز داریم. کارتهای واسط، از بیشترین سرعتی که کنترل کننده و اسکنر دارند، برای انتقال داده‌ها استفاده می‌کند.

===گذرگاه سری همه منظوره=== اسکنرهایی که از این روش برای انتقال اطلاعات استفاده می‌کنند، سریعتر و ارزانتر از اسکنرهای دارای تکنولوژی کارتهای واسط هستند. گذرگاههای 1.1 اطلاعات را با سرعت1.5 مگابایت در ثانیه انتقال می‌دادند که کندتر از کارتهای واسط (روش قبلی) عمل می‌کرد، ولی استاندارد 2.0 به طور تئوری، اطلاعات را با سرعتی معادل 60 مگابایت در ثانیه انتقال می‌دهد.

===گذرگاه سریال فایروایر=== واسطی که از استاندارد 1.1 گذرگاه سری همه منظوره بسیار سریعتر بوده و قابل مقایسه با استاندارد 2.0 می‌باشد. دارای سرعت های 25 ، 50 ، 100 ، 400 و 800 مگابایت در ثانیه است. از آنجا که به کارگیری آن ساده تر و ارزانتر از کارتهای واسط است، در بسیاری از وسایل، جایگزین کارتهای واسط شده است.نتیجه? اسکن، یک تصویر قرمز، سبز، آبی غیر فشرده است که می‌توان آن را روی حافظه‌های مجازی ذخیره کرد و یا به وسیله? برنامه‌های گرافیکی پردازش نمود.

نرم افزارهای واسط

این نرم افزارها به عنوان یک مترجم بین اسکنر و هر برنامه? کاربردی هستند. برخی نرم افزارهای کاربردی نظیر مغازه? عکس، باید با اسکنر در ارتباط باشند، اما از آنجا که اسکنرهای متفاوتی وجود دارد که هر یک از پروتکل خاصی استفاده می‌کند و به منظور ساده سازی طراحی این نرم افزارهای کاربردی، نرم افزارهای واسط طراحی شدند. نرم افزار واسط، واسطی متحد و یکسان بین اسکنرهاست. به عبارت دیگر، با وجود نرم افزارهای واسط، نرم افزار کاربردی به منظور دستیابی به اسکنر، نیازی به دانستن جزئیات دقیق آن ندارد.

سازنده? هر اسکنر، نرم افزارهایی را به منظور ترجمه? نرم افزار واسط به دستورات اولیه? قابل فهم برای کنترل کننده‌های سخت افزار، فراهم می‌کند. به این ترتیب، نرم افزارهای واسط هیچگاه مستقیما به دستگاه (سخت افزار) دسترسی نخواهند داشت. برخی اسکنرها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که بیش از یک نرم افزار واسط را پشتیبانی می‌کنند. یکی از انواع این نرم افزارها،‌ نرم افزار "تکنولوژی بدون نام جالب" است که در سال 1992 ارائه شد و آخرین نسخه? آن، که در نوامبر 2008 ارائه شد، نسخه? 2.0 است.

اسکن کردن اسناد و متون

از آنجا که اسکنرهای متن برای پردازش حجم زیادی از اسناد و اوراق مورد استفاده قرار می‌گیرند، سرعت و جابجایی اوراق در آنها اهمیت بیشتری دارد. (سرعتی بین 20-150 کاغذ در دقیقه) در مقابل، در مقایسه با اسکنرهای تصویر، به وضوح کمتری احتیاج دارند (بین 150- 300 نقطه در اینچ) و معمولا سیاه و سفید هستند. برخی مدلهای پیچیده تر از این اسکنرها،‌نرم افزاهایی دارند که قادر است هنگام اسکن کردن، علامت های زاید روی صفحات را نیز تشخیص داده، در نتیجه هنگام اسکن کردن آنها را از بین ببرد. به منظور ترجمه? مکانیکی یا الکتریکی تصاویری از دست نوشته‌ها و متون چاپ شده، به متن قابل جستجو و ویرایش، از نرم افزار شناخت نوری کاراکترها استفاده می‌شود. شناخت نوری کاراکترها، بخشی از تحقیقات در زمینه? شناخت الگو، هوش مصنوعی و بینایی ماشین است. نرم افزارهای اولیه تنها قادر به خواندن فونت های خاصی بودند. ولی در حال حاضر، سیستم های هوشمند با درجه? بالایی از دقت، تولید شده اند که علاوه بر توانایی شناسایی فونت های بیشتر، اجزای غیر متنی سند را نیز تشخیص می‌دهند.

اگرچه اسکن کردن اسناد به این روش سریع و اتوماتیک انجام می‌شود، ولی آماده سازی صفحات برای عمل اسکن کردن، کاری بسیار دقیق است که نیاز به کار انسانی دارد. منظور از آماده سازی، دسته بندی اوراق به صورتی است که کاملا واضح و مرتب باشند و تاشدگی یا هر نقص دیگری که موجب گیر کردن صفحات در اسکنر شود، در این صفحات وجود نداشته باشد. یکی از کاربردهای این اسکنرها، در کتابخانه ها، به منظور تهیه? آرشیو الکترونیکی و نیز حفظ کتب خطی از خطر پارگی است.

عوامل موثر در دقت و کیفیت اسکنر

عمق رنگ

تعداد رنگهایی که در یک پیکسل وجود دارد. این متغیر به تعداد بیت های تشکیل دهنده? هر پیکسل بستگی دارد. به این ترتیب، در تصاویر سیاه سفید هر پیکسل از 1 بیت و در تصاویر رنگی، هر پیکسل از 24 بیت (16.7 میلیون رنگ) تشکیل شده است.

وضوح تصویر

تعداد نقاط (پیکسل یا نمونه ها) موجود در یک اینچ از تصویر اسکن شده را وضوح آن تصویر گویند که با واحد نقطه در اینچ، بیان می‌شود. هرچه مقدار آن بیشتر باشد، تصویر حاصل یکنواخت تر خواهد بود و بر اثر درشتنمایی تصویر و یا افزایش اندازه? آن، پیکسل های منفرد کمتر آشکار می‌شود. نکته? حائز اهمیتی که در رابطه با اسناد حاوی متن وجود دارد آن است که میزان وضوح تصویر، تاثیر چندانی در نتیجه? اسکن نخواهد داشت، چراکه متون از دقت چندانی برخوردار نیستند. به همین دلیل است که اسکنرهای متن بیش از آنکه روی افزایش وضوح تاکید داشته باشند،‌ بر سرعت اسکن دقت دارند.

اسکنرها از تنوع و گستردگی بسیاری برخوردارند، همین امر ممکن است موجب بروزمشکلاتی هنگام انتخاب و خرید آنها شود. مهمترین نکته هنگام انتخاب یک اسکنر مناسب، سطح کاری است که ما از آن انتظار داریم و هزینه‌ای که می خواهیم برای آن پرداخت کنیم. اسکنرهای استوانه ای، تصاویری با کیفیت بسیار عالی تولید می‌کنند،‌ ولی از آنجا که قیمت بالایی دارند و حجم زیادی را اشغال می‌کنند، برای کارهای خانگی مناسب نیستند، به همین ترتیب، اگر به دنبال اسکنری برای تصاویر هستیم، بیش از هر چیز باید به وضوح تصویر حاصل از آن و عمق رنگ اسکنر دقت کنیم.

برای اسکن کردن متون، نکته? حائز اهمیت، سرعت اسکنر و امکانات اسکنر برای جابجایی کاغذ در اندازه‌های گوناگون است. وضوح تصویر در این اسکنرها، تاثیر چندانی ندارد. نوع اتصال اسکنر به کامپیوتر نیز از نکاتی است که باید به آن توجه شود،در صورتی که، این اسکنر از گذرگاه سریال همه منظوره و یا گذرگاه سریال فایروایر استفاده می‌کند،‌ آیا کامپیوتر شما، به این درگاهها مجهز است؟ از سوی دیگر، کابلهای اتصال موازی، با وجود صرفه? اقتصادی ای که برای تولیدکنندگان دارند، سرعت نسبتا پایینی در انتقال اطلاعات دارند. هنگام خرید اسکنر، علاوه بر قطعات سخت افزاری،‌ نرم افزارهایی نیز ارائه می‌شوند که کاربران را در استفاده? مناسب و بهینه از دستگاه یاری می‌کنند، یکی از انواع این نرم افزارها،‌ نرم افزار شناسایی نوری کاراکترهاست که تولید آن، نقش به سزایی در سرعت بخشیدن به عملیاتهای کامپیوتری داشت. وظیفه? این نرم افزار،‌ تولید فایلهای قابل جستجو و ویرایش است.

اسکنر نوری

یک دستگاه ورودی که با استفاده از تجهیزات نوری، کاغذ یا هر نوع سند دیگر را پویش کرده و الگوی تاریک وروشن (یا رنگی) حاصله را به سیگنال دیجیتال (رقومی) قابل استفاده برای نرم افزار تشخیص نویسه یا نرم افزار گرافیکی تبدیل می‌کند. متداولترین نوع پویشگرها، پویشگر مسطح است که اسناد به طور ثابت روی ان قرار می‌گیرندد و بخش پویش در طول آن حرکت می‌کند؛ به عبارتی این دستگاه‌ها شبیه دستگاه‌های فتوکپی هستند. پویشگرهای دیگر، مانند دستگاه‌های دورنگار، برگه‌های کاغذ را به طرف داخل کشیده و از روی بخش پویش که ثابت است عبور می‌دهند. برخی از پویشگرهای تخصصی، با دوربین ویدئویی استاندارد کار می‌کنند. این نوع پویشگرها، سیگنال ویدئویی را به سیگنال دیجیتال (رقمی) قابل پردازش برای نرم افزار رایانه تبدیل می‌کنند. یکی از انواع متداول پویشگر، پویشگر دستی است که کاربر آن را در دست خود گرفته و روی سند می‌کشد. این پویشگرها ارزان قیمت هستند اما سطح پویش آنها به چند سانتی متر محدود می‌شود. و دارای انواع مختلف و مارکهای مختلفی است.

نرم‌افزار ضدویروس (Anti-Virus) که با نام‌های ویروس‌یاب و ویروس‌کش هم شناخته می‌شود، نرم‌افزاری است که با مشاهده و بررسی محتوای پرونده‌ها به دنبال الگوهای آشنای ویروس‌ها یا کرم‌های اینترنتی می‌گردند. در صورت مشاهده این الگوها که به آن امضای ویروس (Virus Signature) گفته می‌شود، از ورود آن به کامپیوتر شما و اجرا شدن‌اش جلوگیری می‌کنند و یا به شما هشدار لازم را می‌دهند و از شما دستور می‌گیرند که آیا فایل را حذف کنند و یا سعی نمایند آن را اصلاح و پاکسازی کنند.

شرکت‌های سازنده نرم‌افزارهای ضدویروس، با ساخته شدن ویروس‌های جدید، الگوهای نرم‌افزاری آنها را کشف و جمع آوری می‌کنند و به همین علت اغلب لازم است تا این نرم‌افزارها هر از چندگاهی به‌روزرسانی (Update) شوند تا الگوهای جدید ویروسها را دریافت کنند.

ویروس‌های رایانه‌ای برنامه‌هایی دارای درجه‌ای از هوشمندی هستند و روش‌های بسیاری وجود دارد که توسط آن‌ها اطلاعاتی از رایانه‌ء شما به نویسنده‌ء ویروس یا افراد سودجوی دیگر ارسال شود. به‌عنوان مثال، شما در حال نگاه کردن به یک فیلم روی اینترنت هستید، یا در حال خواندن یک نامه و بسیاری کارهای عادی دیگر... و بدون آنکه بدانید در همان زمان به ویروسی اجازه داده‌اید تا کامپیوتر شما را بررسی و تحلیل کند.

بسیاری از اوقات هنگامی که شما آنها را شناسایی می‌کنید و از بین می‌برید، خبر ندارید که ویروس برای ورود مجدد و فعال شدن در کامپیوتر شما قبلاً چارهء لازم را اندیشیده است و راه‌های دیگری (Backdoors) برای حمله مجدد به رایانه یا شبکه رایانه‌ای شما ایجاد کرده است.

 ویروس‌ها چگونه وارد رایانه شما می‌شوند

راه‌های مختلفی برای ورود ویروس‌ها به رایانهء شما وجود دارد، مانند فلاپی‌دیسک‌ها، لوح‌های فشرده، مشاهدهء وب‌گاه، دریافت رایانامه (Email) آلوده، اجرای فایل‌های دریافت‌شده از اینترنت و غیره. بنابراین لازم است که تمامی این موارد به هنگام استفاده مورد کنترل یک نرم‌افزار ضدویروس قرار گیرد. به بیان دیگر هنگامی که می‌خواهید برنامه‌ای را از روی یک لوح فشرده اجرا کنید و یا نامه‌ای را باز کنید باید آنها را توسط یک نرم‌افزار ضدویروس وارسی کنید.

فراموش نکنید که شما همواره مراقب منزل خود هستید و دقت می‌کنید که در منزل و پنجره‌ها هنگام شب یا هنگامی که در منزل نیستید، باز نباشند. به همین ترتیب باید همواره وضعیت قسمت‌های مختلف کامپیوتر خود را کنترل کنید. اینکه اندازه فایلهای شما عادی باشد یا نه، اینکه مثلا" فایل جدیدی به کامپیوتر شما اضافه نشده باشد و بسیاری موارد دیگر که بتدریج می‌توانید آنها را یاد بگیرید. اما یک نرم‌افزار ضدویروس بسادگی می‌تواند هر موقع که شما اراده کنید تمام سیستم شما را کنترل کند و شما را از عدم وجود ویروس در کامپیوتر مطمئن سازد.

ویژگی‌های یک نرم‌افزار ضدویروس مناسب

همانطور که برای هر محصولی (چه نرم‌افزاری و چه سخت‌افزاری) آزمون‌هایی وجود دارد که کیفیت و شایستگی آن را تعیین می‌کند، چنین سنجش‌هایی برای یک نرم‌افزار ضد ویروس هم وجود دارد. یکی از آزمون‌ها با نام آزمون DURCH شناخته می‌شود که نام آن سرواژه‌ای است که از حروف ابتدایی بخش‌های پنچگانه‌ء این آزمون تشکیل شده‌اند. بنابر آزمون DURCH یک نرم‌افزار ضدویروس مناسب باید بتواند به نیازهای زیر پاسخ دهد :

امضای ویروس (رایانه)

الگوی منحصر به فردی از ویروس که به‌وسیله? برنامه‌های ضدویروس برای شناسایی آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

امضای ویروس علامتی است که ویروس ها برروی برنامه‌ای که به آنها حمله کرده اند می گذارند تا دیگر به آن حمله نکنند وتنها ویروسی که یک برنامه را چند بار مورد حمله قرار می‌دهد ویروس اورشلیم است

عدم شناسایی امضای ویروس در مقابل آنتی ویروس: گاه ممکن است یک ویروس در برابر آنتی ویروس ناشناس باشد ، اما آنتی ویروس یک حالت جستجویی دارد که معروف به ابتدایی نیز می باشد. عکس العمل این جستجوی ابتدایی این می‌باشد که رفتارها را شناسایی کرده و در صورتی که فایل مشکوک باشد آن را به قرنطینه برده و اخطارهایی را نیز به کاربر صادر می‌کند. نکته جالب این است که وقتی ویروس ناشناخته به قرنطینه ارسال شده پس متصل شدن به اینترنت ضد ویروس نمونه? ویروس را به شرکت سازنده? ضد ویروس ارسال می‌کند.

منبع: ویکی پدیا

ویروس رایانه‌ای عبارتی است برای یک برنامه ناخواسته مخرب که می‌تواند روی رایانه‌ها منتشر و اجرا گردد. معمولاً ویروس‌ها توسط برنامه‌نویسان برای مقاصد گوناگون نوشته می‌شوند. اهدافی چون شهرت، انتقام، ایجاد خسارت، و یا اهداف اقتصادی می‌توانند باعث ایجاد انگیزه در نوشتن ویروس رایانه‌ای شوند. برخی از ویروسها بسیار مخرب هستند و برخی تنها جنبه تبلیغاتی دارند.

علت نامگذاری این برنامه‌ها به ویروس به دلیل شباهت نحوه فعالیت آنها با ویروس‌ها در دنیای حقیقی است. ویروس رایانه‌ای را می‌توان برنامه‌ای تعریف نمود که می‌تواند خودش را با استفاده از یک میزبان تکثیر نماید. بنابراین تعریف اگر برنامه‌ای وجود داشته باشد که دارای آثار تخریبی باشد ولی امکان تکثیر نداشته باشد، نمی‌توان آن را ویروس نامید.

معمولاً کاربران رایانه به ویژه آنهایی که اطلاعات تخصصی کمتری درباره رایانه دارند، ویروس‌ها را برنامه‌هایی هوشمند و خطرناک می‌دانند که خود به خود اجرا و تکثیر شده و آثار تخریبی زیادی دارند که باعث از دست رفتن اطلاعات و گاه خراب شدن کامپیوتر می‌گردند در حالیکه طبق آمار تنها پنج درصد ویروس‌ها دارای آثار تخریبی بوده و بقیه صرفاً تکثیر می‌شوند. بنابراین ویروس‌های رایانه‌ای از جنس برنامه‌های معمولی هستند که توسط ویروس‌نویسان نوشته شده و سپس به طور ناگهانی توسط یک فایل اجرایی و یا جا گرفتن در ناحیه سیستمی دیسک، فایل‌ها و یا رایانه‌های دیگر را آلوده می‌کنند. در این حال پس از اجرای فایل آلوده به ویروس و یا دسترسی به یک دیسک آلوده توسط کاربر دوم، ویروس به صورت مخفی نسخه‌ای از خودش را تولید کرده و به برنامه‌های دیگر می‌چسباند و به این ترتیب داستان زندگی ویروس آغاز می‌شود و هر یک از برنامه‌ها و یا دیسک‌های حاوی ویروس، پس از انتقال به کامپیوترهای دیگر باعث تکثیر نسخه‌هایی از ویروس و آلوده شدن دیگر فایل‌ها و دیسک‌ها می‌شوند. بنابراین پس از اندک زمانی در رایانه‌های موجود در یک کشور و یا حتی در سراسر دنیا منتشر می‌شوند. از آنجا که ویروس‌ها به طور مخفیانه عمل می‌کنند، تا زمانی که کشف نشده و امکان پاکسازی آنها فراهم نگردیده باشد، برنامه‌های بسیاری را آلوده می‌کنند و از این رو یافتن سازنده و یا منشاء اصلی ویروس مشکل است.

 دیسک

دیسک به صفحه? مغناطیسی گردی گفته می‌شود که بر روی آن اطلاعات ضبط می‌شود. دیسک‌ها در انواع و اندازه‌های مختلفی دیده می‌شوند اما همه? آنها عملکرد یکسانی دارند. به تقسیم بندی‌های دایره شکلی که اطلاعات روی آنها ذخیره می‌شود شیار(Track) و به ناحیه‌های شعاعی آن بخش (Sector) گفته می‌شود.

انواع دیسک ها

دیسک‌ها انواع مختلفی دارند که نام تعدادی از آنها در زیر آمده‌است:

?.دیسک نرم یا قابل انتقال (Floppy Disk) این دیسک‌ها را می‌توان وارد رایانه کرد و پس از خواندن یا نوشتن اطلاعات آنها را بیرون آورد. این نوع دیسک‌ها در دو اندازه? کلی ??? و ¼? اینچی یافت می‌شوند و از هرکدام این اندازه‌ها انواعی با ظرفیت‌های مختلف وجود دارند.

?. دیسک سخت یا ثابت (Hard Disk) معمولاً این دیسک‌ها فلزی اند و روی آنها را لایه‌ای مغناطیسی پوشانده‌است. این دیسک‌ها بر خلاف دیسکهای نرم قابل انتقال نبوده و نمی‌توان آنها را از رایانه خارج کرد. دیسک و دیسک خوان هر دو در محفظه‌ای بسته قرار دارند. گنجایش این دیسکها بین ?? تا چندهزار برابر دیسکهای نرم است. یک محفظه? دیسک سخت شامل چند دیسک فلزی است که روی هم قرار گرفته‌اند و به اندازه? ? برابر تعداد دیسکها نوک خواندن و نوشتن وجود دارد. معمولاً در دیسک‌های سخت به جای شیار از کلمه? سیلندر یا استوانه استفاده می‌شود. (زیرا شیارهای دیسکهایی که روی هم قرار گرفته‌اند باهم تشکیل یک استوانه می‌دهند.)

?. CD-ROM این دیسکها گنجایش زیادی داشته و فقط خواندنی هستند.CD مخفف کلمات Compact Disk یا دیسک فشرده می‌باشد. معمولاً قطر این دیسکها ?? سانتیمتر بوده و برای ضبط اطلاعات بر رویشان لیزر بکار می‌رود.

?. دیسک نوری_مغناطیسی دیسک‌هایی اند که هم قابلیت خواندن و هم نوشتن مجدد (با ظرفیت بسیار بالا) بر روی آنها وجود دارد.این دیسک‌ها با تلفیق دو تکنولوژی مغناطیسی و نوری ساخته شده‌اند.

فایل

در فرهنگ رایانه، پرونده یا فایل (به انگلیسی: File) به کوچک‌ترین واحد منطقی ذخیره‌سازی بر روی دیسک اطلاق می‌شود که کاربر یابرنامه‌ساز، قادر به مشاهده و دستکاری آن است.

در یک تعریف کلی، فایل مجموعه‌ای است نامدار (و معمولاً دارای یک ساختار درونی مشخص) از نمونه‌های مختلف یک یا چند نوع رکورد. البته ممکن است فایل اصلاً مجموعه‌ای از رکوردها نباشد، بلکه صرفاً دنباله‌ای بی‌ساختار از نویسه‌ها باشد که از نظر سیستم فایل، معنای خاصی هم ندارند.

منبع:ویکی پدیا

نظریات متعددی راجع به منشاء نفت و گاز ابراز شده است که اولین فرضیه ها برای تشکیل هیدروکربنها با منشاء غیر آلی نظیر منشاء آتشفشانی، شیمیائی و فضائی ارائه گردیده است. لکن امروزه در خصوص منشاء آلی هیدروکربن ها اتفاق نظر وجود دارد. این مواد آلی می تواند بقایای گیاهان و حیوانات خشکی و دریائی عمدتا" پلانکتونها باشد. اهمیت پلانکتونها در تشکیل نفت از آنجا ناشی می شود که آب دریا ناحیه مساعدی جهت تکثیر پلانکتونها می باشد و تعداد آنها نیز در آب دریا بسیار زیاد می باشد. پلانکتونها به علت سرعت رشد و کوچکی جثه، ماده آلی مناسبی است که به سهولت به وسیله رسوبات ریز دانه مدفون گشته و مصون از اکسید شدن در رسوبات باقیمانده و هیدروکربن را تولید می نماید. طبق نظریات جدید مواد مختلف آلی ته نشین شده با رسوبات نرم هنگام دیاژنز «سنگ شدن) تبدیل به یک ماده واسط بین ماده آلی و هیدروکربن می گردد. این ماده واسط کروژن (Kerogen) نامیده می شود. کروژن یک ماده جامد نامحلول آلی است که محصول دیاژنتیک مواد آلی است. توان تولیدی کروژنها برای تولید نفت و گاز متفاوت است.

شرایط لازم برای مخازن نفت

بررسی عوامل مشترک مخازن نفت و گاز نشان می دهد که:

الف- شرایط و محیط رسوبی خاصی لازم است تا طبقات نفت زا (گسنمادرSource Rock) تشکیل شود و همچنین شرایط خاصی باید وجود داشته باشد تا مواد آلی رسوب یافته در این لایه ها به هیدروکربن تبدیل گردد.
ب- سنگ متخلخل و نفوذپذیری (سنگ مخزن Reservoir rock ) باید وجود داشته باشد تا فضای لازم جهت انبار شدن نفت فراهم آید.

ج- سنگ مخزن می بایستی شکل خاصی داشته باشد تا بتواند تله (Trap) را تشکیل داده باعث جمع شدن هیدروکربن گردد.
د- سنگ غیر قابل نفوذی (سنگ پوشش Cap Rock ) لازم است که مخزن را بپوشاند تا از خروج نفت و گاز از مخزن جلوگیری نماید.

تبدیل مواد آلی به کروژن و گاز

در باره نحوه تبدیل مواد آلی رسوبات به نفت و گاز با مطالعات جدید ژئوشیمیائی و جمع آوری اطلاعات تجربی ثابت شده است که قسمت اعظم هیدروکربنهای طبیعی در اثر کراکینگ کروژن ناشی از حرارت زمین (ژئوترمال) تولید می گردد. همانطور که بیان گردید برای بوجود آمدن نفت و گاز وجود مواد آلی فراوان و تشکیل کروژن در هنگام دیاژنز رسوبات ضروری می باشد. پس سنگ مادر (Source Rock) سنگی است که دارای مقدار کافی کروژن باشد. شرایط مساعد رسوبی برای تجمع و ذخیره شدن مواد آلی شامل گیاهان و جانوران دریایی و همچنین مواد آلی خشکی که توسط رودخانه ها به حوزه رسوبی حمل می گردد، رسوبات رسی و یا گل کربناته (ریزدانه بودن و محیط آرام رسوب گذاری) می باشد. علاوه بر این محیط کف دریا بایستی محیط احیاء کننده باشد تا از اکسیدشدن مواد آلی جلوگیری بعمل آید.

طبیعی است هرچه میزان کروژن در سنگ مادر بیشتر باشد توانائی بیشتری برای تولید هیدروکربن وجود دارد لکن علاوه بر درصد مواد آلی، سنگ مادر بایستی ضخامت کافی نیز داشته باشد. براساس مطالعات ژئوشیمیائی انجام شده برای اینکه سنگ مادری بتواند هیدروکربن تولید نماید باید دارای حداقل تراکمی از کربن آلی باشد که از آن کمتر قادر به تولید هیدروکربن نخواهد بود. این حداقل عمدتا" 5/0 درصد کربن آلی برآورد می شود. سنگ مادرهائی که در حوزه های رسوبی ایران دیده می شود نظیر سازند کژدمی در ناحیه زاگرس حدود 10-5 درصد کربن آلی دارد که بیشتر از جلبکها منشاء گرفته است.

هیدروکربنها در اثر کراکینگ کروژن بوجود می آیند. کراکینگ کروژن عمدتا" در درجه حرارتهای 100-80 درجه سانتیگراد شروع می شود. این درجه حرارت در یک ناحیه رسوبی با درجه حرارت ژئوترمال طبیعی معادل عمقی بین 3000-2000 متر می باشد. بنابراین یک سنگ مادر هرچه قدر هم ضخیم و غنی از مواد آلی باشد تا در اعماق فوق قرار نگیرد نمی تواند هیدروکربن تولید نماید. بر همین اساس ابتدا نفت خام سنگین تولید می گردد. چگالی و وزن مخصوص نفت خام با ازدیاد عمق کاهش می یابد. هرچه قدر سنگ مادر عمیقتر مدفون گردد نفت تولید شده سبکتر است و گاز معمولا" محصول آخرین این فعل و انفعالات است.
 

بنابراین ابتدای نفت های بسیار سنگین، نفتهای پارافینیک، نفتهای سبک، نفتهای میعانی و نهایتا" گاز بدست می آید. وقتی درجه حرارت از 165 درجه سانتیگراد تجاوز کند فقط گاز تولید خواهد شد یعنی تقریبا" از عمق 5000 متر بیشتر (ضخامت رسوبی) احتمال یافتن نفت بسیار کم می شود و فقط می توان انتظار یافتن گاز را داشت. در درجه حرارتهای بالاتر از 230 درجه سانتیگراد کروژن یک بافت گرافیتی ثابت پیدا می کند که با ازدیاد درجه حرارت هیدروکربنی تشکیل نمی شود (نسبت هیدروژن به کربن تغییر نمی یابد). به طور کلی ازدیاد عمق باعث ازدیاد درجه حرارت می گردد که این ازدیاد درجه حرارت دو اثر دارد:

الف- کراکینگ کروژن و تبدیل مولکولهای بزرگ به مولکولهای کوچکتر مانند تشکیل نفت و گاز
ب- پلیمریزاسیون مولکولها که به تشکیل متان و گرافیت ختم می گردد (کروژنهای گرافیتی)

گازطبیعی موجود در مخازن عمدتا" از متان، اتان، پروپان، بوتان و تعداد بسیار ناچیزی از هیدروکربنهای سنگینتر تشکیل می گردد. نفت مایع از بوتان به بالا است.
نکته مهم دیگری که در مورد تشکیل هیدروکربنها وجود دارد زمان زمین شناسی می باشد. به عبارت دیگر رسوبات قدیمی تر (از نظر زمین شناسی) در درجه حرارتهای پائین تر، همان محصولی را می دهد که سنگ مادری با سن زمین شناسی کمتر در درجه حرارتهای بالاتر هیدروکربن تولید خواهد نمود

قصه نفت

همان0.01 تا 0.1 ماده آلی که از چرخه اصلی کربن آلی جدا می ماند و در بین رسوبات دفن میشود و ماده آلی فسیل نامیده می شود ,ماده اصلی ایجاد کننده نفت و گاز است. این ماده آلی عمذتا بقایای گیاهان وجانوران دریایی وگیاهان خشکی است. به طور دقیق تر در دریا و اقیانوس دو دسته تولیدکننده اصلی ماده آلی مناسب برای تبدیل به نفت داریم:

فیتوپلانکتونها( دیاتومه ,داینوفلاژله, جلبک سبزآبی) زئوپلانکتونها وجانوران عالیتر تغذیه کننده از فیتوپلانکتونها برای اینکه تولید مواد آلی در محیط آبی به میزان مناسبی باشد,دو عامل دخیلند:1.ضخامت زون نور دار 2.میزان ورود مواد مغذی به زون نوردار( مواد مغذی که برای رشد گیاهان و جانوران مفیدند همانا فسفاتها ونیتراتها و اکسیژن هستند.) بنابه این توضیحات بیشترین تولید مواد آلی در دو ناحیه عمده در حواشی قاره هاست که عبارتند از آبهای کم عمق فلات قاره و زونهای چسبیده به محیطهای قاره ای که جریان روبه بالای آبهای سرد و عمیق اقیانوسی را پذیرا می شوند. در چنین محیطهایی که تولید مواد آلی زیاد است,با رخدادن طوفان ومخلوط شدن آبهای بی اکسیژن واکسیژندار , ویا ازدیاد تولید جانداران وکم شدن اکسیژن , گروهی از جانداران دچار مرگ و میر گروهی میشوندو در کف محیط رویهم انباشته میشوند.

آیا می دانستید؟

• گاز طبیعی در حالت عادی بدون بو است. به گاز طبیعی قبل از توزیع یک ماده از ترکیبات سولفور به نام تجاری مرکاپتان اضافه می‌شود تا هنگام نشت احتمالی گاز به ما کمک کند.
• وقتی که ذغال سنگ در یک نیروگاه برق بخار می‌سوزد، بخار یک توربین را به حرکت درمی‌آورد. این توربین یک مولد برق را به حرکت درمی‌آورد. در طی این فرآیند 2/3انرژی تولید شده توسط ذغال‌سنگ طی 20 سال گذشته 1میلیون هکتار اراضی معدنی را استخراج کرده این مساحت از ایالت دنور نیز کمتر است.