موج چیست و چگونه به‌وجود می‌آید؟

موج چیست و چگونه به‌وجود می‌آید؟
با شنیدن کلمه موج معانی مختلفی ممکن است به ذهن خطورکند. مثلاً در استادیوم فوتبال گاهی تماشاچیان به عنوان تشویق گروهی "موج مکزیکی می‌دهند" ! و با نظم خاصی در سر جای خود به بالا و پایین حرکت می‌کنند.

بر روی کلید شروع تقه بزنید.

< id=aaaaa codeBase=http://download.macromedia.com/pub/shockwave/cabs/flash/swflash.cab#version=6,0,0,0 height=300 width=300 align=middle classid=clsid:d27cdb6e-ae6d-11cf-96b8-444553540000>

گاهی در مسائل اجتماعی - سیاسی از موج سخن به میان می‌آید. مثل "موج بنیادگرایی"
البته در فیزیک، اصطلاح موج یک معنی خاص دارد.
وقتی سنگی را بر روی سطح دریاچه یا استخر آب می‌اندازید، حلقه‌های موج شکل گرفته و به بیرون حرکت می‌کنند.

همچنین وقتی انتهای یک طناب را به بالا و پایین حرکت می‌دهیم موج به‌وجود می‌آید.

موج حاصله در طناب و آب دو مثال معروف از امواج هستند. ما در آینده با انواع دیگر موج آشنا می‌شویم. اما در حال حاضر بیشتر با امواج مکانیکی سروکار خواهیم داشت.
شاید بارها امواج به‌وجود آمده در دریا را مشاهده کرده باشید که به سمت ساحل حرکت می‌کنند و این حرکت پی‌در‌پی روی می‌دهد. آیا این حرکت مداوم امواج باعث می‌شود آب اقیانوس‌ها دائماً به ساحل منتقل شده و آب آنها کم و یا خشک گردد؟

برای مشاهده فیلم بر روی شکل مقابل تقه بزنید.

البته که این اتفاق روی نمی‌دهد!
امواج آب با سرعت مشخص به سمت ساحل حرکت می‌کند. اما هر ذرّه آب فقط حول یک نقطه تعادلی مشخص نوسان می‌کند.
تصویر زیر امواج به‌وجود آمده توسط قایق موتوری را نشان می‌دهد که به سمت ساحل و قایق ماهیگیر به پیش می‌روند. اگرچه امواج دائماً به سمت قایق حرکت می‌کنند اما هیچ حجمی از آب توسط قایق موتوری به سمت بیرون جابجا نمی‌شود. امواج آب بر خلاف حرکت آب در رودخانه هیچ حرکت یکسویه‌ای در آب به‌وجود نمی‌آورند، بلکه امواج آب فقط یک آشفتگی و تغییر شکل ظاهری در آب هستند که شروع به حرکت می‌کنند.

این موضوع توسط قایق ماهیگیر تأیید می‌شود زیرا با رسیدن و عبور موج، قایق ماهیگیر فقط دچار نوسان شده و هیچ حرکتی به همراه موج نخواهد داشت.

برای مشاهده فیلم بر روی شکل مقابل تقه بزنید.

امواج می‌توانند مسافتهای طولانی را طی کنند اما هر ناحیه از محیط (مثل آب یا طناب) فقط یک حرکت محدود خواهد داشت. بنابراین اگرچه موج ماده نیست اما همانند ماده می‌تواند حرکت کند.
موج متشکل از نوساناتی است که بدون انتقال ماده حرکت می‌کند. امواج انرژی را از یک محل به محل دیگر حمل می‌کنند.