سایبرکافه‌ چیست‌؟

آنچه در این مقاله آمده است در شماره 1 مجله شبکه در ایران به چاپ رسیده است. تاریخچه ای از پیدایش سایبرکافه ها در جهان را پیش روی خوانندگان قرار می دهد و از آن به عنوان تجارتی موفق در سرتاسر جهان یاد می کند. زمانی که این مقاله را نوشتم هنوز هیچ سایبر کافه ای در ایران راه اندازی نشده بود. سه ماه بعد از نگارش مقاله، شرکت ندارایانه اولین سایبرکافه را در نمایشگاه نرم افزار تهران برای نمایش توانایی های خود ارائه داد، گزارشی از آن نمایشگاه را نیز در ادامه متن مقاله ام در مجله شبکه به چاپ رسیده است.


ایـن‌ روزهـا، روزهـای‌ عـجیبی‌ است‌. هر روز حرف‌ تازه‌ای‌ می‌شنویم‌، هر روزعـبارت‌ جـدیدی‌ بـه‌ گـوشمان‌ مـی‌خورد کـه‌ بـایستی‌ چیزی‌ از آن‌ بدانیم‌ تا بـتوانیم‌ مفهوم‌ صریح‌ و واقعی‌ آن‌ را بفهمیم‌. زیستن‌ در عصر "ارتباطات‌ و اطلاعات‌" تا حدودی‌ مشکل‌ به‌ نظ‌ر می‌رسد. کاشکی‌ هر روز، فقط‌ یک‌ واژه‌ جدید و تـازه‌ مـی‌شنیدیم‌، امـا گویا این‌ عصر، برای‌ هر ساعت‌ و هر دقیقه‌ و هر ثـانیه ‌مان‌، حـرف‌ تـازه‌ای‌ دارد. بـاید عـادت‌ کـنیم‌. ایـن‌ روزهـا، بـحث‌ «اینترنت‌» داغ‌ داغ‌ است‌. برخی‌ از ما با آن‌ کار می‌کنیم‌ و آن‌ را به‌ خوبی‌ مـی‌شناسیم‌ و بـرخی‌ دیگر فقط‌ با آن‌ آشنا هستیم‌ و خیلی‌ از آن‌ نمی‌دانیم‌.

شـاید فقط‌ نام‌ آن‌ را جایی‌ شنیده‌ یا خوانده‌ باشیم‌، اما به‌ هر حال‌، این‌ پدیده‌ کم‌ کم‌ دارد وارد زندگی‌ ما می‌شود و جای‌ خود را باز می‌کند. هر جاسخن از «سایبراسپیس» یا «بزرگراههای‌ اطلاعاتی» باشد، ذهن‌ ما ناخودآگاه‌ بـه‌ سـوی‌ واژه‌ای‌ سـوق‌ داده‌ می‌شود که‌ در واقع‌ «اینترنت» یا همان‌ «شبکه شبکه ‌ها» است‌.

ایـن‌ روزهـا، بـا انـفجار پـوشش‌ رسـانه‌ای‌ جـدیدی‌ بـه‌ نام‌ «بزرگراههای‌ اطلاعـاتی» روبرو هستیم‌. این‌ رسانه‌ جدید، پویندگان‌ و کاشفان‌ بسیاری‌ رابـه‌ خـود جـذب‌ کـرده‌ است‌. اما، آیا همه‌ به‌ آن‌ دسترسی‌ دارند؟ پاسخ‌ این پرسش‌ شاید تا حدودی‌ ساده‌ باشد: یک‌ کلام‌، و آن‌ این‌ که‌ : خیر، همه‌ به‌ آن‌ دسـترسی‌ ندارند. اشتباه‌ نکنید، از کشورمان‌ ایران‌، نمی‌گوییم‌، در دنیا، حـتی‌ در کـشورهای‌ بـسیار پـیشرفته‌ هم‌، همه‌ به‌ اینترنت‌ دسترسی‌ ندارند، روند دسترسی‌ به‌ اینترنت‌، رو به‌ افزایش‌ است‌، ولی‌ هنوز خیلی‌ زود است‌ که‌ بـخواهیم‌ بـگوییم‌ کـه‌ در فـلان‌ کـشور پیشرفته‌ و توسعه‌ یافته‌، «همه‌» به‌ ایـنترنت‌ دسـترسی‌ دارند. خیر، اینط‌ور نیست‌. شاید به‌ همین‌ دلیل‌ است‌ که‌ ایـنترنت‌، خـود را تـبلیغ‌ مـی‌کند و مـی‌خواهد خود را به‌ میان‌ انسان‌ های‌ بـیشتری‌ بـبرد. یک‌ نگاه‌ به‌ عنوان‌ این‌ مقاله‌ بکنید! بلی‌، همان‌ واژه‌ را مـی‌گویم‌. «سایبرکافه».

شاید پیش‌ خود بگویید: «سایبرکافه» دیگر چیست‌؟ شـاید هـم‌ بـرخی‌ از شـما آن‌ را خـوب‌ بـشناسید و بـدانید که‌ چیست‌. اگر مـی‌دانید که‌ تنها تقاضای‌ ما این‌ است‌ که‌ به‌ آنها که‌ نمی‌دانند بگویید و هـمین‌جا، وقـت‌ ارزشمند خود را به‌ مطالعه‌ مطلب‌ دیگری‌ اختصاص‌ دهید، اما اگر نمی‌دانید، در این‌ مقاله‌ قصد دارم‌ کمی‌ درباره‌ آن‌ صحبت‌ کنم‌.

عـده‌ای‌ از دوسـتان‌، مـعتقدند کـه‌ «سایبرکافه‌» در کالیفرنیای‌ جنوبی‌ در مـنط‌قه‌ای‌ به‌ نام‌ «Silicon Valley» متولد شده‌ است‌. علت‌ پیدایش‌ آن‌ همان‌ بـود که‌ در ابتدای‌ مقاله‌ گفتم‌:«همه‌ به‌ اینترنت‌ دسترسی‌ ندارند.» و قصد «ســایبرکافه» بـردن‌ کـامپیوترهای‌ مـتصل‌ بـه‌ ایـنترنت‌ بـه‌ مـحل‌ تـجمع‌ انـسانهاست‌. بـا پـیشرفت‌ فـن‌آوری‌ اطلاعـات‌ و ارتباطات‌، صاحبان‌ برخی‌ از کـافه ‌ها و رسـتوران ‌های‌ آن‌ اط‌راف‌ بـه‌ ایـن‌ فـکر افتادند که‌ اجازه‌ دهند کـامپیوترهای‌ مـتصل‌ به‌ اینترنت‌ به‌ داخل‌ آن‌ کافه‌ ها راه‌ یابند و به‌ این‌ تـرتیب‌، مشتریان‌ بتوانند با پرداخت‌ هزینه‌ مختصری‌ و حتی‌ در برخی‌ موارد بـه‌ صـورت‌ رایگان‌ به‌ سیر و سفر در اینترنت‌ بپردازند. از اینجا بود که‌ «پـدیده» تـازه‌ای‌ بـه‌ نام‌ «سایبرکافه» بوجود آمد و اینک‌ شاهدیم‌ که‌ هر روز بـر تـعداد آنـها افـزوده‌ مـی‌شود. «سـایبرکافه ‌ها» محلی‌ برای‌ تجمع‌ شـیفتگان‌ ایـنترنت‌ بـه‌ شـمار می‌آیند، آنها که‌ با اینترنت‌ اصلاً آشنایی‌ نـدارند، آنـهایی‌ کـه‌ دسـترسی‌ مستقیمی‌ به‌ اینترنت‌ ندارند می‌توانند با حـضور در این‌ محلها، میزی‌ را رزرو کنند، پشت‌ کامپیوتری‌ که‌ به‌ اینترنت‌ مـتصل‌ اسـت‌ بـنشینند، و ضـمن‌ کـار بـا ایـنترنت‌، نـوشابه‌ای‌ میل‌ کنند.

«سـایبرکافه» ها در منوی‌ اصلی‌ خود انواع‌ غذا، نوشابه‌ و آخرین‌ اط‌لاعات‌ و شـانس‌ ورود به‌ بزرگراهها و گستره ‌های‌ مجازی‌ را ارائه‌ می‌دهند. ایده‌ این‌ کـار، بـه‌ سـرعت‌ در سـرتاسر جـهان‌ پـخش‌ شـد. افراد مایل‌ بودند که‌ خود اینترنت‌ را از نزدیک‌ کشف‌ کنند. آنها می ‌خواستند که‌ تجربه‌ای‌ شخصی‌ از آن‌ داشته‌ باشند و برای‌ این‌ منظ‌ور، چه‌ جایی‌ بهتر از مکانی‌ که‌ این‌ امکانات‌ را برایشان‌ فراهم‌ آورد.

پـس‌ از کـالیفرنیای‌ جـنوبی‌ بـه‌ عنوان‌ محل‌ تولد "سایبرکافه‌ ها" در سال‌1994 چـند "ایـنترنت‌ کـافه‌" در کانادا، کار خود را با همان‌ هدف‌ که‌ در بالا گفته‌ شد آغاز نمودند HELP WANTED CAFE .اولین‌ سایبرکافه‌ای‌ بود که‌ در یـکی‌ از مـناط‌ق‌ تـجاری‌ مهم‌ تورنتو اعلام‌ موجودیت‌ کرد. در این‌ مکان‌، مـشتریان‌ مـی‌توانستند از کـامپیوترهایی‌ که‌ به‌ اینترنت‌ مرتبط‌ است‌ برای‌ ارســال‌ نــامه‌ و «درخـواست‌ های‌ کـاری‌» خـود اسـتفاده‌ کـنند Emporium .

The Binary Cafe & hexadecimalنـیز یکی‌ دیگر از سایبرکافه‌ های‌ تورنتو است‌ که‌ علاوه‌ بر دسترسی‌ به‌ اینترنت‌، اجازه‌ می‌دهد تا مشتریان‌ «کافه‌» با یــکدیگر بـه‌ انـجام‌ بـازیهای‌ کـامپیوتری‌ و مـطالعه‌ مـجلات‌ کـامپیوتری‌ بپردازند.

سـایبرکافه‌ دیـگری‌ به‌ نام‌ Benny"s Bagels در ونکوور کانادا، 24 ساعته‌ است‌ و ارتباط‌ رایگان‌ با اینترنت‌ را به‌ مشتریان‌ خود عرضه‌ داشته‌ است‌ که‌ کـار خـود را بـا یـک‌ کامپیوتر مکینتاش‌ آغاز کرد و در حال‌ حاضر شهرتی‌ بـرای‌ خـودش‌ بـه‌ هـم‌ زده‌ اسـت‌. پس‌ از آن‌ سایبرکافه ‌های‌ بسیاری‌ در دیگر کـشورها، از جـمله‌ در اروپـا بـوجود آمـدند کـه‌ از مـیان‌ آنها، اولین‌ سایبرکافه‌ انگلستان‌، به‌ نام‌ «سایبریا (Cyberia)» شهرت‌ فراوانی‌ دارد.

امـا چـرا به‌ این‌ مکان ‌ها «سایبرکافه» یا «اینترنت‌کافه» گفته‌اند و چرا آنـها را "کافه‌ تریا" یا «رستوران» نام‌گذاری‌ نکرده‌اند. برای‌ اینکه‌ به‌ ایـن‌ پـرسش‌ دوستان‌ پاسخ‌ دهم‌، لازم‌ است‌ اشاره‌ ای‌ به‌ گذشته‌ های‌ دور داشته‌ بـاشم‌. به‌ قولی‌، آن‌ قدیم ‌ها، در فرهنگ‌ غرب‌، «کافه‌»ها محل‌ اجتماع‌ افراد بـاسواد و فـرهیخته‌ بوده‌ است‌. معمولا" شعرا و نویسندگان‌ در کافه‌ ها گرد هـم‌ مـی‌آمدند و بـه‌ بحث‌ و تبادل‌ نظ‌ر می‌پرداختند. افراد معمولی‌ و عوام‌ نـیز بـرای‌ بالا بردن‌ آگاهی‌ های‌ خود، آشنایی‌ با نخبگان‌ و احیاناً نوشتن‌ نـامه‌ ها و یـادداشتهای‌ خود جذب‌ کافه‌ ها می‌شدند و پستچی ‌ها برای‌ جمع‌آوری‌ پیامها همیشه ‌و در ساعات‌ معینی‌ به‌ آن‌ مکانها سری‌ می‌ زدند، ضمن‌ استراحت‌ پـیامها را جـمع‌ می‌کردند و روانه‌ راه‌ خود می‌شدند. از این‌ رو، برخی‌ را نـظ‌ر بـر این‌ است‌ که‌ بایستی‌، این‌ مکان‌ها را همچون‌ گذشته‌ «کافه» نامید.

عده‌ای‌ نیز معتقدند که‌ استفاده‌ از نام‌ «کافه‌» برای‌ این‌ مکان‌ها، بایستی‌ تـا حدودی‌ به‌ «کافئین‌» ربط‌ داشته‌ باشد. آنها که‌ خیلی‌ با کامپیوتر کار مـی‌کنند، بـرای‌ غلبه‌ بر خواب‌ و شب‌ زنده‌داری‌ا، نیازمند نوشابه‌ هایی‌ با تـرکیبات‌ کـافئین‌ هـستند، ایـن‌ روزها خوره‌ های‌ کامپیوتر و اینترنت‌، 24 سـاعت‌ بـرایشان‌ کـم‌ اسـت‌ و برای‌ همین‌، به‌ این‌ مکان‌ها بهتر است‌ «سایبر کـافه» گفته‌ شود. «کافه‌تریا» اصولاً به‌ جایی‌ گفته‌ می‌شود که‌ افراد غذای‌ خـود را بـه‌ همراه‌ می‌برند، بنابر این‌ اگر "سایبرکافه‌"ای‌ اجازه‌ دهد که‌ مشتریان‌ کامپیوترهای‌ کتابی‌ (Notebooks) را همراه‌ خود داشته‌ باشند، در ایـنصورت‌، شـاید بهتر باشد آن‌ مکانها را "سایبرکافه‌تریا" بنامیم‌، چون‌ مط‌مئناً غیر از «کامپیوتر کتابی» حتماً ساندویچ‌ یا نوشابه‌ خود را نیز به‌ همراه‌ برده‌اند. اینگونه‌ مکانها، علاوه‌ بر میز، امکان‌ استفاده‌ از خط‌ تلفن‌ و برق‌ را برای‌ مشتریان‌ خود فراهم‌ آورده‌اند.

این‌ روزها، با توجه‌ به‌ فن‌آوری‌ های‌ جدید، سایبرکافه ‌ها امکانات‌ و تسهیلات جـدیدی‌ را بـه‌ مـشتریان‌ خـود ارائـه‌ مـی‌کنند که‌ از آن‌ جمله‌ می‌توان‌ به ‌اسـتفاده‌ از «ویـدئو کنفرانسهای» گروهی‌، میان‌ چند سایبرکافه‌ معروف‌ در سـرتاسر جـهان‌ در یـک‌ زمـان‌ معین‌ اشاره‌ کرد. این‌ شیوه‌، نوع‌ ویژه‌ای‌ از ارتـباط‌ات‌ سـمعی‌ و بـصری‌ را بـوجود آورده‌ اسـت‌ کـه‌ بـسیار مـورد توجه‌ عـلاقمندان‌ به‌ اینترنت‌ و خصوصاً «سایبرکافه‌»ها قرار گرفته‌ است‌. در این‌ شـیوه‌، به‌ عنوان‌ مثال‌، سایبرکافه‌ای‌ در فرانسه‌ می‌تواند در زمان‌ معینی‌، با سایبرکافه‌ای‌ در «هنگ‌ کنگ» یا «امریکا» ارتباط‌ برقرار کند و به‌ این‌ تـرتیب‌، مـشتریان‌ دو یـا چـند «سایبرکافه‌» با هم‌ و به‌ صورت‌ همزمان‌ به‌ گفتگو بپردازند.


تجارتی‌ به‌ نام‌ سایبرکافه

اولـین‌ سـایبرکافه‌ در سـال‌ 1984 و در کالیفرنیای‌ جنوبی‌ فعالیت‌ خود را آغـاز نـمود. در اوایـل‌ دهـه‌ 90، حدود یکصد سایبرکافه‌ فعال‌ در سرتاسر جهان‌ وجود داشت‌ که‌ امروزه‌ - در زمان نگارش مقاله به سال 1377 -تعداد آنها به‌ بیش‌ از 1000 رسیده‌ است‌.

بـه‌ جهت‌ گسترش‌ و پیشرفت‌ های‌ اخیر در زمینه‌ فن‌آوری‌ اینترنت‌، این‌ روزها، سـایبرکافه‌ بـه‌ عـنوان‌ یـکی‌ از مـهمترین‌ و بـرجسته‌ترین‌ انـواع‌ تـجارت‌ ایـنترنتی‌ شـناخته‌ شـده‌ اسـت‌. در ط‌ی‌ سـالهای‌ اخیر، از سایبرکافه ‌ها به‌ عـنوان‌ تجارتی‌ موفق‌ یاد شده‌ است‌ چرا که‌ این‌ مکان ‌ها توانسته‌اند 1 محیط‌ راحـت‌ و دلـپذیر یـک‌ کـافه‌ یـا رسـتوران‌ مـعمولی‌ را همراه‌ با خدمات‌ و کـاربردهایی‌ از فـن‌آوری‌ ایـنترنت‌ ارائه‌ نمایند. 2 یادگیری‌ اینترنت‌ را تـسهیل‌ کـنند چـرا کـه‌ پـرسنل‌ سایبرکافه ‌ها با روی‌ باز از مشتریان‌ خود پـذیرایی‌ می‌کنند و ضمن‌ هدایت‌ و راهنمایی‌ آنها، از ارائه‌ آموزش‌های‌ لازم‌ دریـغ‌ نمی‌کنند. 3 دسترسی‌ راحت‌ و کم‌ هزینه‌ای‌ به‌ اینترنت‌ را ارائه‌ دهند. 4 فـروش‌ محصولات‌ سخت‌افزاری‌ و نرم‌افزاری‌ را رونق‌ بیشتری‌ بخشند، برخی‌ از شرکت ‌ها از سایبرکافه‌ به‌ عنوان‌ ویترینی‌ برای‌ ارائه‌ محصولات‌ خود استفاده می‌کنند، مشتریان‌ پیش‌ از اینکه‌ بخواهند برای‌ خرید محصولی‌ تصمیم‌ بگیرند به‌ سایبرکافه ‌ها می‌روند و با امکانات‌ سخت‌ افزاری‌ و نرم‌افزاری‌ آنجا کار مـی‌کنند، بـا اسـتفاده‌ از ایـن‌ امـکانات‌ و پـیش‌ از خرید قطعی‌، مشتریان می‌توانند در فرآیند خرید، تصمیم‌ درست‌ تری‌ اتخاذ نمایند. در بسیاری‌ از مـوارد، مـحصولات‌ سـخت‌ افزاری‌ و نرم‌افزاری‌ شرکت‌ ها یا در محل‌ سایبرکافه‌ مـوجود اسـت‌ و یـا ایـنکه‌ مـشتری‌ مـی‌تواند از ط‌ریـق‌ فروشگاههای‌ مجازی‌ On-Line، مـحصول‌ مـورد نظ‌ر را خریداری‌ کند. علاوه‌ بر اینها، معمولاً در سـایبرکافه ‌ها، خـدماتی‌ ارائـه‌ مـی‌شود که‌ همه‌ جا در دسترس‌ نیست‌ چرا که‌ اسـتفاده‌ از فن‌آوری ‌های‌ پیشرفته‌، تجهیزات‌ گران‌ قیمتی‌ را نیز ط‌لب‌ می‌کند که‌ هر کسی‌ از عهده‌ پرداخت‌ آن‌ برنمی‌آید