دریاچه ارومیه شوره زار شد!
در حالی که کارشناسان و مسؤولان پیشتر نسبت به بحرانی شدن وضعیت دریاچه ارومیه هشدار داده بودند، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست از تبدیل شدن 150 هکتار از اراضی حاشیه‌ای این دریاچه به شوره‌زار خبرداد.
دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه درون سرزمینی ایران و دومین دریاچه آب شور دنیاست که متأسفانه به دلایل متعدد در حال نابودی است.
دکتر دلاور نجفی، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به این که متأسفانه دریاچه ارومیه هم‌اکنون بسیاری از ویژگی‌های زیستی خود را از دست داده است، گفت: افزایش میزان شوری آب دریاچه ارومیه و رسیدن آن به حد فوق اشباع (340 گرم در لیتر)، مرگ و میر پرندگان در نتیجه رسوب نمک بر روی بال و پر و بدن آنها و نهایتا عدم قدرت جابجایی و تغذیه، مختل شدن امور تردد شناورهای دریایی و عدم کارایی اسکله‌های احداث شده در سواحل رشکان، گلمانخانه و جزایر اشک و کبودان، پدیدار شدن زمینهای شوره زار به میزان حداقل 150 هزار هکتار خصوصا در نواحی پست اطراف دریاچه و سواحل جزایر، چسبیده شدن جزایر نه گانه پارک ملی (محل زادآوری گونه‌های مهم پرندگان مهاجر) به سواحل جنوبی دریاچه (پدیدار شدن ارتباط خشکی جزایر فوق با سواحل)، کاهش جمعیت و عدم زادآوری پرندگان مهم ساکن دریاچه (پلیکان سفید و فلامینگو)، کاهش مهاجرت پرندگان به زیستگاه پارک ملی دریاچه ارومیه، کاهش شدید تولید سیست آرتمیا در دریاچه و بلوری شدن نمک و تشکیل لایه‌های ضخیم نمکی در کف و بستر دریاچه مهمترین مشکلات کنونی این دریاچه است.
وی افزود: ازسال آبی 75 – 74 تا کنون رقوم ارتفاعی سطح تراز آب دریاچه ارومیه سیر نزولی پیدا کرده و در طول 13 سال بیش از 6 متر کاهش داشته است که نیاز به یک عزم ملی و منطقه‌ای برای نجات این اکوسیستم با ارزش و بحران زده است.
معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص ضروری‌ترین اقدامات برای بهبود وضعیت زیست‌بوم پارک ملی دریاچه ارومیه گفت: در این راستا تغییر الگوی کشت و اصلاح مدیریت زراعی در جهت افزایش بازده مصرف آب کشاورزی و استفاده از آبیاری تحت فشار در اراضی کشاورزی حوزه آبریز، تخصیص حق آبه طبیعی پارک ملی دریاچه ارومیه (تامین نیاز بیولوژیک) توسط وزارت نیرو، تجدیدنظر در طرح‌های توسعه منابع آب و عدم احداث سازه‌های آبی جدید با توجه به بحران دریاچه، انجام مطالعات لازم به منظور انتقال آب از سایر حوزه‌ها به حوزه آبریز دریاچه ارومیه به خصوص از رودخانه‌های زاب و ارس و اجرایی کردن مدیریت یکپارچه حوزه آبریز دریاچه ارومیه (متشکل از دستگاه‌های اثرگذار بر دریاچه در سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان) ضروری است.
وی با اشاره به این که بر اساس قانون اراضی مستحدث ساحلی، عرض حریم دریاچه ارومیه 60 متر از آخرین نقطه پیشرفتگی آب در سال 1353 تعیین شده است، افزود: بر این اساس در آن سال ارتفاع آب دریاچه برابر با 10/1277 متر از سطح آبهای آزاد بوده است که با توجه به آمار نوسانات سطح آب دریاچه ارومیه مشخص می‌شود که سطح آب دریاچه از سال آبی 45-46 حداقل سطح دریاچه با تراز 47/1273 متر شروع و با یک روند افزایشی تا سال آبی 73-74 با رقوم 5/1277 ادامه یافته است. بعد از آن در سال 74-75 ارتفاع آب دریاچه به بالاترین سطح خود یعنی 20/1278 رسید اما از سال 77 به بعد، پدیده خشکسالی در کشور به وقوع پیوست که به همراه سایر عوامل تاثیرگذار دیگر، سطح تراز آب دریاچه ارومیه به شدت تنزل پیدا کرد، به طوریکه در طول سیزده سال گذشته تراز آب به 00/1272 متر یعنی حدود 20/6 متر کاهش یافت که دریاچه را با یک بحران زیست محیطی مواجه کرده است.
معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص عوامل تشدیدکننده وضعیت کنونی دریاچه ارومیه گفت: کاهش میزان نزولات جوی (بروز پدیده خشکسالی در دهه گذشته)، پایین بودن راندمان آبیاری کشاورزی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه، عدم تخصیص آب کافی برای تامین نیاز بیولوژیکی رودخانه‌های منتهی به دریاچه (حق‌آبه محیط زیست)، بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی (به خصوص اراضی پست حاشیه دریاچه) و تبخیر از سطح دریاچه مهمترین این عوامل بوده است.
وی با اشاره به ضرورت تدوین و اجرای برنامه آمایش سرزمین در حوزه آبریز پارک ملی دریاچه ارومیه افزود: اجرای مصوبه کمیته ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه میانگذر جاده شهید کلانتری توسط وزارت راه و ترابری در اسرع وقت، اجرای طرح‌های آبخیزداری در حوزه آبریز دریاچه ارومیه به منظور جلوگیری از فرسایش خاک و ممانعت از رسوبگذاری در دریاچه، تدوین طرح جامع گردشگری طبیعی (اکوتوریسم) با توجه به پتانسیل‌های بالقوه پارک ملی و تدوین طرح جامع مدیریت پارک ملی دریاچه ارومیه بر اساس استانداردهای اتحادیه جهانی حفاظت ضروری است.
در این دریاچه در حال حاضر 27 گونه پستاندار، 212 گونه پرنده، 41 گونه خزنده ، 7 گونه دوزیست و 26 گونه ماهی زیست می‌کند. دریاچه ارومیه دارای 102 جزیره است که همه آنها از سوی سازمان یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه طبیعی جهان به ثبت رسیده است.
جزیره اشک زیستگاه پرندگان زیبای کوچ‌گر از جمله مرغ آتش و تنجه و نیز گوزن زرد ایرانی است
منبع:
ایسنا